Wa’ man xata jun molom tzij, le ch’umil rech le uk’u’x le wachib’al qas tzij xk’astaj pa kamikal… Xuquje’ kraj unumik.
Are taq, taq ch’umil pacha’ le qaq’ij kkiporoj ronojel le kiq’aq’ib’al, kk’is le kik’aslemal. Qeta’am chi wa’ xajtajinaq are taq kqilo chi le ch’umil kumajij sipojem, k’i mul kuriq le uxe’al retab’alil, sib’alaj kux kaq kaqraroj are taq kk’iyik.
Chi uk’isb’al sib’alaj nim kub’ano xuquje’ le rij kab’e pa le kaqiq’, k’a naj kab’e wi pa le kaqiq’.
Le k’atan unik’ajal xuquje’ sib’alaj utz’akom rib’ le ch’umil xew la’ kakanaj kanoq. Le ub’i’ kaqab’ij are saq k’ol raqan ( rumal le utz’ajb’al chi’l le unimal, ¡Rumal la’!).
¿Jas k’u kaxajtaj kuk’ le planetas le sutinaq chi rij le ch’umil, la kek’asi’ k’u ruk’ wa we kaxajtajik? We kek’asi’k, ¿Jas kakaknaj kan wa’?
Nab’e mul le astrónomos xekowinik xkil le kaxajtajik are taq le jastaq le kasutin chi rij jun ch’umul saq k’ol raqan ni kaqib’ik. Man qas ta utz le xuriqo’
Xriqitajik chi jun asteroide kasolo’pík chi unaqaj we jun ch’umil kaminaq xa rumal chi xutijo.
Le setesik chakub’al le kaqil chi rij le ch’umil man kaminaq taj, are b’anom chech uxer taq asteriode. Le qas utz chech are’ le setesik, kajunamataj ruk’ le Saturno, sib’alaj je’l kapetik. ¿Wene’ are’ jewa’ xraj le asteroide?
Geinig weetje
We ch’umil katajin kuya’ uch’ob’ik jastaq nima’q ub’antajik chi rij le ropanib’al le qaSistema Solar. Xa k’u qilom chi apanoq, ¡wuqub’ mil millones junab’ sib’alaj kuya’ na jas kab’an chech elem b’ik!
Share:
